Mày đay: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng bệnh - Bệnh viện Bãi Cháy

Mày đay: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng bệnh

• 2023/05/27 03:59

Mày đay (còn gọi là bệnh mề đay) là bệnh dị ứng thường gặp, phổ biến ở mọi lứa tuổi, giới tính. Bệnh mề đay không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng hay tái phát, gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày của người bệnh. Để tìm hiểu rõ hơn về căn bệnh này, chúng tôi có cuộc trao đổi với bác sĩ CKI Trần Thu Trang, Phụ trách Đơn nguyên da liễu - Lase thẩm mỹ, Bệnh viện Bãi Cháy.

PV: Xin chào bác sĩ, xin bác sĩ cho biết mày đay là gì?

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang: Bệnh mày đay là tình trạng phản ứng của các mao mạch dưới da, niêm mạc trước các tác nhân gây dị ứng bên trong hoặc bên ngoài cơ thể, gây nên hiện tượng phù tại chỗ, làm da bị phồng lên, kèm theo triệu chứng ngứa ngáy khó chịu. Tình trạng nổi mề đay có thể xuất hiện tại một vùng da, niêm mạc trên cơ thể hoặc xuất hiện cùng lúc ở nhiều khu vực khác nhau. Mày đay chia làm 2 loại: Mày đay cấp tính (kéo dài không quá 6 tuần) hoặc mạn tính (kéo dài trên 6 tuần) có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Bệnh xảy ra với bất cứ người nào, nhưng thường gặp ở phụ nữ độ tuổi 40-60, hầu hết các trường hợp (80-90%) không rõ căn nguyên.

PV: Vây nguyên nhân gây bệnh là gì? thưa bác sĩ!

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang: Căn nguyên gây bệnh mày đay rất phức tạp. Trên cùng một người bệnh, có thể có một hoặc nhiều căn nguyên gây mày đay cùng kết hợp. Các nguyên nhân thường gặp như sau:

- Mày đay thông thường

+ Do thức ăn : Có nhiều thức ăn nguồn gốc động vật, thực vật có thể gây nổi mày đay. Những thức ăn thường gặp là sữa, trứng, cá biển, tôm cua, sò, ốc, phô mai, đồ hộp, mắm, tương, chao, sô-cô-la, đồ uống lên men (rượu, bia), cà chua, cải xoong, đồ hộp, dưa chuột, khoai tây. Những thức ăn “thông thường nhất”, “lành nhất” cũng có thể gây mày đay.

+ Do thuốc : Tất cả các loại thuốc và các đường đưa thuốc vào cơ thể đều có thể gây mày đay. Mày đay do thuốc thường xảy ra ngay sau khi dùng thuốc hoặc sau dùng thuốc vài ngày, có thể đơn thuần hay kèm với sốt, đau khớp, nổi hạch. Thường gặp nhất là nhóm bêta-lactam, sau đó là nhóm cyclin, macrolid, chloramphenicol. Các thuốc chống viêm không steroid; các vitamin; các loại vắcxin, huyết thanh; thuốc chống sốt rét; thuốc ức chế men chuyển đều có thể gây mày đay. Các thuốc chống dị ứng như glucocorticoid, prednisolon, dexamethason, các kháng histamin tổng hợp như clarytin, theralen…cũng gây mày đay.

+ Do nọc độc: mày đay có thể xuất hiện do tăng mẫn cảm với các vết đốt của một số côn trùng như muỗi, mòng, bọ chét, ong, kiến, sâu bọ.

+ Do tác nhân đường hô hấp: rơm rạ, phấn hoa, bụi nhà, bụi kho, lông vũ, khói thuốc, men mốc.

+ Do nhiễm trùng: do nhiễm virút như viêm gan siêu vi B, C; nhiễm vi khuẩn ở tai, mũi, họng; bộ phận tiêu hóa, răng, miệng, tiết niệusinh dục, nhiễm ký sinh trùng đường ruột hay nhiễm nấm Candida ở da, nội tạng.

+ Do tiếp xúc với chất hữu cơ hay hóa học: các loại mỹ phẩm, son, phấn, nước hoa, thuốc nhuộm tóc, thuốc sơn móng tay, móng chân, xà phòng….Các chất tạo màu thực phẩm và các chất bảo quản thực phẩm cũng có thể gây mày đay.

- Mày đay vật lý: chiếm hơn 50% các trường hợp mày đay mạn tính, bao gồm:

+ Chứng da vẽ nổi

+ Mày đay do vận động xúc cảm như khi mệt nhọc, gắng sức, stress.

+ Mày đay do chèn ép, do rung động.

+ Mày đay do quá lạnh, do quá nóng, do ánh sáng mặt trời, do nước.

- Mày đay do các bệnh hệ thống : lupus ban đỏ, viêm mạch, tiểu đường, cường giáp, ung thư .

- Mày đay do di truyền: chiếm 50-60% các trường hợp. Nếu chỉ mẹ hoặc bố bị mày đay thì khoảng 25% con cũng bị bệnh này. Nếu cả hai bố mẹ bị mày đay thì tỷ lệ lên đến 50%.

- Mày đay tự phát (vô căn): là mày đay không tìm ra nguyên nhân, chiếm khoảng 50% các trường hợp.

PV: Bác sĩ cho biết những triệu chứng thường gặp của bệnh mề đay?

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang:

- Tổn thương cơ bản của mày đay là các ban đỏ, sẩn phù kích thước to nhỏ khác nhau. Sẩn phù hơi nổi cao trên mặt da, màu sắc hơi đỏ hoặc nhợt nhạt hơn vùng da xung quanh. Kích thước và hình dáng của các mảng sẩn thay đổi nhanh chóng, xuất hiện nhanh, mất đi nhanh. Phân bố: có thể khu trú hoặc lan rộng toàn thân. Ở vùng tổ chức lỏng lẻo như mi mắt, môi, sinh dục ngoài... các ban đỏ, sẩn phù xuất hiện đột ngột làm sưng to cả một vùng, còn gọi là phù mạch hay phù Quincke. Nếu phù Quincke ở thanh quản hay ống tiêu hóa sẽ gây nên bệnh lí nặng như khó thở nặng, đi ngoài phân lỏng, đau bụng quặn, tụt huyết áp, rối loạn tim mạch hay sốc phản vệ thực sự.

- Cơ năng: đa số trường hợp mày đay rất ngứa, càng gãi càng ngứa và nổi thêm nhiều sẩn khác. Tuy nhiên, có trường hợp chỉ là cảm giác châm chích hoặc rát bỏng.

- Tiến triển: sau vài phút hoặc vài giờ thì các sẩn phù lặn mất, không để lại dấu vết gì trên da. Bệnh tay tái phát từng đợt

PV: Bệnh mề đay có nguy hiểm không? thưa bác sĩ!

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang: Đa phần bệnh mày đay dị ứng không đe dọa đến tính mạng, nhưng bệnh thường gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Bệnh nhân luôn cảm thấy ngứa ngáy khó chịu và gãi nhiều, từ đó làm tổn thương lan rộng hơn, da trầy xước dẫn đến thâm da và để lại những vết sẹo mất thẩm mỹ nếu không được chữa trị dứt điểm.

Tuy nhiên, người bệnh mày đay còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như sưng mạch ở khí quản, vùng họng dẫn tới khó thở, thở gấp, thậm chí nghẹt thở. Mày đay có thể xuất hiện ở đường tiêu hóa, gây đau quặn bụng, nôn ói, tiêu chảy. Khi mề đay xảy ra ở tổ chức não, dễ gây phù nề não, rất nguy hiểm. Bệnh cũng có thể gây giãn mạch nhanh, đột ngột làm tụt huyết áp, gây choáng váng. Trong những trường hợp đặc biệt, nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể tính mạng bệnh nhân sẽ bị đe dọa. Một số trường hợp sử dụng thuốc đã bị sốc phản vệ và tử vong.

PV: Bệnh mày đay điều trị như thế nào? thưa bác sĩ!

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang: Điều trị bệnh phụ thuộc vào loại mày đay, mức độ trầm trọng và thời gian kéo dài của bệnh. Đầu tiên các bác sĩ sẽ xác định và loại bỏ dị nguyên gây bệnh, tránh tiếp xúc lại với dị nguyên là cách tốt nhất trong điều trị và phòng bệnh. Tuy nhiên, nhiều trường hợp rất khó phát hiện các dị nguyên này. Sau đó bệnh nhân sẽ được bác sĩ kê cho các loại thuốc kháng histamin dạng uống hoặc bôi giúp làm giảm các triệu chứng, thời gian điều trị có thể là vài ngày nhưng cũng có thể kéo dài hàng tháng tùy từng trường hợp. Trường hợp bệnh nặng, phù mạch bệnh nhân có thể được đề nghị nhập viện điều trị.

PV: Bác sĩ có khuyến cáo gì cho người dân để phòng bệnh hiệu quả ?

Bác sĩ CKI Trần Thu Trang: Bệnh mày đay có nguyên nhân phức tạp nên nếu tìm ra được nguyên nhân và loại trừ chúng thì sẽ giảm nguy cơ tái phát bệnh. Một số biện pháp phòng bệnh như:

Không sử dụng các loại thực phẩm có khả năng dị ứng cao. Ngoài ra, người có cơ địa nhạy cảm cần hạn chế dùng rượu bia, trà đặc và cà phê.

Giữ vệ sinh da sạch sẽ, đồng thời nên mặc quần áo rộng rãi và có chất liệu thông thoáng.

Giữ không gian sống thông thoáng, thường xuyên vệ sinh nhà cửa để loại bỏ nấm mốc, phấn hoa và bụi bẩn.

Không sử dụng các loại thực phẩm có khả năng dị ứng cao. Đối với những người có cơ địa dễ dị ứng, mẫn cảm.

Hạn chế sử dụng các sản phẩm vệ sinh và dưỡng da có độ pH cao, nhiều xà phòng và hương liệu.

Hạn chế sinh hoạt trong các môi trường có độ ẩm không khí thấp vì dễ khiến da khô, kích ứng, tái phát bệnh da dị ứng theo mùa.

Người bị bệnh mề đay khi sử dụng các loại thuốc điều trị như thuốc kháng sinh, thuốc an thần, thuốc đau nhức xương khớp,... nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn thay đổi loại thuốc, tránh nguy cơ dị ứng, mẩn ngứa sau này.

Thường xuyên vận động, tập thể dục thể thao để tăng cường tuần hoàn máu, tăng sức đề kháng cho cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh.

Khi bị nổi mề đay lần đầu, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán, có phương hướng điều trị kịp thời, hiệu quả, loại trừ nguyên nhân để tránh tái phát.

Tuy bệnh mề đay không lây, hầu như không đe dọa tới tính mạng nhưng nó có ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của người mắc. Vì vậy, nếu phát hiện có những dấu hiệu mắc bệnh như làn da nổi mẩn màu đỏ, hồng, ngứa ngáy khó chịu,... người bệnh nên sớm đi khám tại các bệnh viện chuyên khoa để được điều trị kịp thời và tránh bệnh tái phát.

Minh Khương