11 dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi cha mẹ cần nhận biết

Sốt xuất huyết là căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí tính mạng, nhất là đối với trẻ em dưới 1 tuổi. Vậy, làm thế nào để nhận biết sớm các dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết để phụ huynh có thể phát hiện và đưa bé đi khám bác sĩ kịp thời, đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

BS Phạm Hồng Thuyết, Quản lý Y khoa Vùng 1 - Mekong, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Sốt xuất huyết là căn bệnh nhiễm trùng cấp tính nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ em dưới 1 tuổi. Trong giai đoạn đầu, trẻ thường có biểu hiện sốt cao liên tục, dễ khiến cha mẹ lầm tưởng là cảm lạnh hoặc nhiễm khuẩn đường hô hấp. Tuy nhiên, bệnh tiến triển nhanh chóng và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nề, thậm chí tử vong. Do đó, cha mẹ cần hết sức lưu ý theo dõi sức khỏe và đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế khi phát hiện các dấu hiệu bất thường như sốt cao đột ngột, khó thở, quấy khóc kéo dài, chảy máu, chán ăn, bỏ bú, nôn, tiêu chảy,…”

Nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi

Sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh là do virus Dengue lây truyền qua đường muỗi vằn (Aedes aegypti) đốt. Loại muỗi này hoạt động mạnh vào ban ngày, thường sinh sống trong và xung quanh khu vực nhà ở, đặc biệt là nơi có nhiều nước đọng. Muỗi vằn đốt người mang virus sốt xuất huyết, virus sẽ theo nước bọt của muỗi truyền sang người khỏe mạnh, gây cơ chế lây lan căn bệnh nguy hiểm này.

Theo thống kê của Bộ Y tế, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận hơn 30.000 ca mắc bệnh sốt xuất huyết và trong đó có 3 ca tử vong. Theo các chuyên gia, trước đây tỷ lệ mắc sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh là rất thấp, thường ít phổ biến trên toàn thế giới. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi cũng bắt đầu có xu hướng tăng dần.

Theo các chuyên gia, virus Dengue có 4 chủng khác nhau gồm DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4, do đó người bệnh có nguy cơ mắc sốt xuất huyết 4 lần trong đời. Khác với trẻ lớn, triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh thường không đặc trưng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, khiến việc chẩn đoán gặp nhiều khó khăn. Bệnh có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng một cách nhanh chóng, thậm chí dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Theo thống kê của Bệnh viện Nhi đồng 1, TP.HCM, trẻ dưới 1 tuổi chiếm khoảng 5-6% trong tổng số ca mắc sốt xuất huyết (1). Lý do là hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu, chưa hoàn thiện và khả năng chống lại virus Dengue gây bệnh còn hạn chế. Bên cạnh đó, trẻ em dưới 1 tuổi thường xuyên được bế ẵm, tiếp xúc với người lớn nên nguy cơ bị muỗi đốt và lây nhiễm virus Dengue cao hơn. Do đó, đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh và gặp biến chứng nghiêm trọng hơn so với trẻ lớn và người lớn.

Dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi cần nhận biết sớm

Triệu chứng và dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi có thể bắt đầu từ 4 ngày đến 2 tuần sau khi bị muỗi vằn đốt. Tương tự như người lớn, sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi cũng sẽ có những dấu hiệu qua từng giai đoạn như sau:

1. Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi giai đoạn đầu

Giai đoạn đầu của bệnh sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi thường có các triệu chứng sau:

• Sốt cao đột ngột: Sốt cao liên tục trên 38°C, kéo dài từ 2 - 7 ngày.
• Mệt mỏi, quấy khóc: Trẻ thường xuyên quấy khóc, bứt rứt, khó ngủ.
• Chán ăn, bỏ bú: Trẻ có thể chán ăn, bỏ bú, bú ít hơn bình thường.

2. Dấu hiệu điển hình

Sau khi trải qua giai đoạn đầu, bệnh sốt xuất huyết sẽ đến giai đoạn nguy hiểm và có những dấu hiệu điển hình như sau:

• Phát ban: Sau vài ngày sốt, trẻ có thể xuất hiện phát ban, nổi các mẩn đỏ gây ngứa ngáy, khó chịu vô cùng. Vị trí phát ban thường xuất hiện ở thân mình, sau đó lan dần ra tay chân.
• Chảy máu: Trẻ bị chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da (nhìn thấy những chấm xuất huyết li ti trên da).
• Đau nhức cơ thể: Trẻ có thể cảm thấy đau đầu, đau cơ, đau khớp.
• Nôn mửa, tiêu chảy: Nôn mửa thường xuất hiện sau 1-2 ngày sốt. Trẻ có thể bị tiêu chảy nhẹ.

3. Dấu hiệu nghiêm trọng khi trẻ dưới 1 tuổi bị sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết thường bước vào giai đoạn nguy cấp từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Đây là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm bởi hệ miễn dịch của trẻ suy yếu, dẫn đến tình trạng giảm sản xuất đáng kể số lượng bạch cầu và tiểu cầu trong cơ thể, có thể khiến bệnh nhân bị chảy máu, xuất huyết, gây nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm trong giai đoạn này là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Dấu hiệu nguy hiểm của sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi trong giai đoạn nguy cấp bao gồm:

• Sốc sốt xuất huyết: Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của sốt xuất huyết, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Dấu hiệu của sốc sốt xuất huyết bao gồm: tay chân lạnh, tím tái, trẻ tiểu ít hoặc không có nước tiểu, trẻ lờ đờ, vật vã,… Ngoài ra, một số trường hợp sốc sốt xuất huyết nặng còn có biểu hiện suy đa cơ quan như viêm cơ tim, viêm gan nặng, viêm não.
• Khó thở: Khó thở là dấu hiệu của suy hô hấp do sốt xuất huyết, có thể do tích tụ dịch trong phổi hoặc tổn thương tim.
• Chảy máu nặng: Trẻ có thể gặp các triệu chứng nặng như tiểu ra máu, chảy máu cam, chảy máu chân răng liên tục không cầm được.

⇒ Tham khảo thêm: Sốt xuất huyết chảy máu cam (chảy máu mũi) có nguy hiểm không?

• Rối loạn ý thức: Trẻ có thể co giật do thiếu oxy lên não, mất ý thức, hôn mê.

Lưu ý: Các triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi có thể không rõ ràng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Do đó, cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay khi phát hiện trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Cách điều trị sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi

Hiện nay, bệnh sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc đặc trị. Phương pháp điều trị bệnh chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng và nâng đỡ sức khỏe của trẻ như hạ sốt, bù nước, truyền dịch,…

Với trường hợp sốt xuất huyết với triệu chứng nhẹ, cha mẹ có thể chăm sóc con tại nhà bằng cách cho trẻ uống thuốc paracetamol theo chỉ định của bác sĩ và sử dụng nước mát lau da cho trẻ. Đồng thời, cho trẻ uống nhiều nước và theo dõi các dấu hiệu mất nước như: đi tiểu ít hơn, khô miệng, lưỡi và môi, ít hoặc không có nước mắt khi khóc… để kịp thời phát hiện các triệu chứng bất thường để can thiệp kịp thời.

Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như trướng bụng, nôn ra máu, chảy máu cam,… cha mẹ cần đưa trẻ đến trung tâm y tế gần nhất để được bác sĩ thăm khám, kiểm tra và điều trị kịp thời. Tại đây, bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng của trẻ để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Thường gặp nhất là truyền dịch tĩnh mạch (IV-Intravenous) và chất điện giải để bù đắp lượng nước và điện giải bị mất do nôn mửa hoặc tiêu chảy. Trong trường hợp nặng hơn, bác sĩ có thể chỉ định cần truyền máu cho bé.

Phòng ngừa sốt xuất huyết cho trẻ dưới 1 tuổi

Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh sốt xuất huyết. Do đó, để phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi, các phụ huynh cần lưu ý phòng bệnh bằng các cách dưới đây:

Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi:

• Dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ: Loại bỏ các vật dụng đọng nước như xô, chậu, thùng rỗng, lon, chai, thu dọn rác thải thường xuyên.
• Đậy kín các vật dụng chứa nước: Chum, bể nước, lu,… cần được đậy kín để muỗi không thể xâm nhập và đẻ trứng.
• Thả cá ăn bọ gậy: Sử dụng cá bảy màu hoặc các loại cá ăn bọ gậy thả vào các dụng chứa nước lớn như bể, lu,… để tiêu diệt lăng quăng.

Bảo vệ trẻ khỏi muỗi đốt:

• Cho trẻ mặc quần áo dài tay, sáng màu để hạn chế da tiếp xúc với muỗi.
• Khi ngủ, cần cho trẻ nằm màn hoặc sử dụng rèm chống muỗi để bảo vệ trẻ khỏi muỗi đốt.
• Sử dụng kem chống muỗi dành cho trẻ em theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Lắp đặt lưới chống muỗi cho cửa sổ, cửa ra vào để ngăn muỗi bay vào nhà.

Nâng cao nhận thức về sốt xuất huyết:

• Cha mẹ cần tìm hiểu kỹ về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và cách phòng ngừa sốt xuất huyết để có thể bảo vệ trẻ tốt nhất.
• Cha mẹ cần theo dõi sức khỏe của trẻ thường xuyên, đặc biệt khi trẻ có biểu hiện sốt cao, nôn mửa, đau đầu, phát ban,… để đưa trẻ đến cơ sở y tế kịp thời.

Hy vọng qua bài viết trên, cha mẹ đã nắm được các dấu hiệu sốt xuất huyết ở trẻ dưới 1 tuổi. Hãy lưu ý quan sát và theo dõi sức khỏe của bé thường xuyên. Khi phát hiện trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường như sốt cao đột ngột, quấy khóc, chán ăn, đau nhức cơ thể, khó thở, nôn mửa,… hãy đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bên cạnh việc nhận biết các dấu hiệu, cha mẹ nên lưu ý thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ bé yêu khỏi căn bệnh nguy hiểm này.