Khám phá bí ẩn của Khu Mấn và Trốc Tru

Khu Mấn và Trốc Tru, những từ ngữ đặc trưng của Nghệ An - Hà Tĩnh, vẫn giữ nguyên sức hút và ý nghĩa sâu sắc qua thời gian. Mytour sẽ chỉ cho bạn hiểu rõ hơn về chúng.

1. Bí ẩn của Khu Mấn

Khu Mấn, ngôn ngữ riêng của người Nghệ An - Hà Tĩnh, đã trải qua thời gian và hiện vẫn tồn tại trong nền văn hóa. Bài viết này sẽ khám phá về Khu Mấn, từ ngữ độc đáo kể về quá khứ và giữa cuộc sống hiện đại.

Trong thập kỷ 60-70, vùng Nghệ Tĩnh vẫn đặc trưng với lao động nông sản, người dân trồng trọt và chăn nuôi. Trang phục phổ biến là váy đen dài đến chân, là biểu tượng của quá khứ rực rỡ. Sau giờ làm việc, họ thường ngồi nghỉ trên bãi đất, vùng cỏ, để lại vết bẩn trên mông và đất cát, miễn là thoải mái.

Theo ngôn ngữ địa phương, “Khu” nghĩa là mông, “Mấn” nghĩa là váy. Dịch đen nhất là phần váy ở mông, nhưng cần liên kết với bối cảnh văn hóa thời kỳ đó để hiểu rõ hơn.

“Khu mấn” chỉ phần váy ở mông không chỉ xấu xí, bẩn thỉu, mà còn được sử dụng nghĩa bóng để miêu tả giá trị công việc và thái độ không tốt đẹp với đối tượng mà người nói không hài lòng.

VD1: Khu mấn - Sử dụng theo nghĩa đen

• Nam: Cậu thấy bức tranh tớ vẽ đẹp không?
• Hoa: Như khu vực đen ấy (Ý nghĩa bức tranh không đẹp).

VD2: Khu mấn - Sử dụng theo nghĩa bóng

• Hòa: Mọi người nói nhà cậu giàu nhất xóm phải không?
• Ngọc: Chỉ là khu vực đen thôi (Có nghĩa là không giàu).

Khu mấn không chỉ là từ nguyên mà còn là tên của một loại quả đặc biệt ở Nghệ An - Hà Tĩnh. Quả Khu mấn có hình dáng giống như đôi mông của phụ nữ, với hương vị ngọt ngào và được nhiều người yêu thích. Hình dáng độc đáo của quả Khu mấn giống với quả mận ở miền Bắc.

2. Trốc Tru là gì?

Trốc Tru là ngôn ngữ của người Nghệ An với ý nghĩa hết sức dễ hiểu. Đây là cụm từ lóng được tạo ra bằng cách kết hợp hai từ đơn, mang theo một ý nghĩa ẩn sau đậm sâu:

• Trốc: Phần đầu
• Tru: Con trâu

Nếu ta gắn trực tiếp Trốc Tru, nghĩa là Phần đầu của con trâu. Tuy nhiên, nó ẩn chứa ý nghĩa sâu xa chỉ đến những người cứng đầu, bướng bỉnh, không chịu học hỏi, giống như tính cách của con trâu. Dù cụm từ Trốc Tru có vẻ tiêu cực, nhưng trong thực tế, người dân địa phương thường sử dụng nó để đùa giỡn, không mang tính chất quá nặng nề hay gay gắt. Thực tế, người Nghệ - Tĩnh khi sử dụng Trốc Tru, họ chỉ muốn tạo tiếng cười hoặc chọc ghẹo bạn bè một cách nhẹ nhàng.

Con trâu không chỉ nổi tiếng với đầu cứng, mà còn là một đồng hành hiền lành khi biết được cách thuần hóa. Dù có khó bảo đến mấy, nhưng thông qua sự khéo léo, chúng ta có thể biến những người ương bướng thành những con người có ích.

3. Từ điển địa phương Nghệ An - Hà Tĩnh

Từ ngữ địa phương

Ý nghĩa

Mô

đâu

tê

kia

răng

sao

rứa

thế

tề

kìa

hè

nhỉ

nớ

đó

chộ

thấy

chi

gì

cẳng

chân

o

cô

ả

chị

gấy

vợ

Nhông

chồng

con gấy

con gái

cơn

cây

con ròi

con ruồi

cắm

cắn

dới

dưới

trốc cúi

đầu gối

đau rọt

đau bụng, đau lòng

cái cươi

cái sân

cái chủi

cái chổi

cái đọi

cái bát

ngẩn

ngốc

chưởi

chửi

trửa

trên. giữa,…

đàng

đường

trấp vả

đùi

cái nớ

cái kia, cái đó

nác

nước

tau

tớ, tao

choa

chúng tao

mi

mày

lũ bây

chúng mày, các bạn

hấn

nó, hắn

mần

làm

nhởi

chơi

rầy

xấu hổ

con du

con dâu

chạc

dây

com me

con bê

nỏ

không

ri

thế này

bổ

ngã

đấy

đái

cảy

sưng

ngái

xa

su

sâu

túi

tối

cại

cãi

ung

ông

bọ

bố

rọng

ruộng

xuy măng

xi măng

bựa ni

hôm nay

ló

lúa

cựa

cửa

nhít

nhất

rú

đồi, núi

kỳ địa

cái đĩa

mụi

mũi

riệu

rượu

có lẹ

có lẽ

coi mồ

xem nào

ngái

xa

hại

sợ

cá tràu

cá chuối, cá quả

cơn ni

cây này

con mọi

con muỗi

gì, mự

cô

con trùn

con giùn

con troi

con giòi

hun

hôn

cụng

cũng

có mang

có bầu

náng

nướng

ruốc

mắm tôm

mấy ả

mấy cô

hói

sông

Ví dụ:

• Mô rú mô khe mô nỏ chộ. Mô rào mô bể chộ mô mồ! (Đâu rừng, đâu khe, đâu không thấy. Đâu sông, đâu biển, thấy đâu nào!)
• Mi răng mà ngu như trốc tru như rứa, có rứa mà cụng khung hiểu. (Mày sao mà ngốc như đầu trâu thế, có thế mà cũng không hiểu.)
• Cấy đồ quẹt khu, nỏ mần chi nên hồn (Cái đồ bỏ đi, chẳng làm gì nên hồn.)
• Bựa nớ đi ngoài cươi bấp cấy cẳng bổ trợt trúc cúi, mai đi mần không đặng. (Bữa đó đi ngoài sân vấp ngã chầy đầu gối, mai đi làm không được.)
• Nhìn chị nớ rành sọi mà mại chưa lấy nhông hầy! (Nhìn chị kia đẹp thế mà mãi chưa lấy chồng nhỉ!)

Trong bài viết này, Mytour muốn chia sẻ với bạn những điều thú vị từ Khu Mấn, Trốc Tru trong tiếng Nghệ An - Hà Tĩnh cùng với những từ ngữ phổ biến của người Nghệ Tĩnh. Chúc bạn có một ngày tràn đầy niềm vui!