Bị chó cắn sau 10 ngày thì tiêm phòng được không? Lưu tâm điều gì?

Dại là “nỗi kinh hoàng” của nhiều thế hệ người dân trên toàn cầu. Trải qua nhiều thập kỷ, mặc dù đã có vắc xin phòng ngừa rất hiệu quả nhưng dại vẫn để lại nhiều nỗi ám ảnh cho toàn thế giới khi hàng năm có khoảng 60.000 người phải chết trong đau đớn, tức tưởi và bất lực. Trong những năm gần đây, tại Việt Nam, bệnh dại gây ra gần 100 ca tử vong mỗi năm. Một trong những nguyên nhân chính khiến bệnh dại vẫn gieo rắc cái chết kinh hoàng mỗi năm là do người dân còn chủ quan chờ đợi theo dõi tình trạng con vật rồi mới tự ý ra quyết định nên tiêm ngừa vắc xin dại hay không. Vậy, bị chó cắn sau 10 ngày thì tiêm phòng được không? Liệu đã bị muộn? Và cần lưu tâm điều gì?

BS.CKI Tống Thị Ngọc Cầm, Phó Giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Nếu chẳng may bị chó cắn, sự sống và cái chết của người bị cắn giới hạn và phụ thuộc vào tốc độ lây nhiễm và tấn công của virus dại lên thần kinh trung ương. Do đó, khi bị phơi nhiễm với virus dại, người bị cắn chỉ có rất ít thời gian ngăn chặn sự toàn phát của bệnh dại, không nên chần chừ và chờ đợi, cần tiêm vắc xin phòng dại ngay lập tức. Dại là bệnh gây tử vong 99,99% nhưng 100% có thể phòng ngừa được bằng vắc xin.”

Bị chó cắn có nên tiêm phòng ngay không?

RẤT CẦN THIẾT! Bị chó cắn cần nhanh chóng sơ cứu vết thương và tiêm phòng vắc xin dại càng sớm càng tốt để cơ thể kịp thời sản sinh kháng thể đặc hiệu với virus dại, nhằm ngăn chặn sự lây nhiễm và tấn công của virus. Theo nhiều chuyên gia và các đơn vị y tế hàng đầu trong và ngoài nước, sau khi bị chó cắn và có xuất hiện vết thương hở ngoài da như trầy xước, chảy máu,… cần phải tiêm phòng vắc xin dại ngay lập tức, tốt nhất là ngay trong ngày đầu tiên bị chó cắn. Đặc biệt, đối với những vết thương do chó cắn nặng, sâu, chảy nhiều máu hoặc vết cắn trên các vị trí gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ hoặc các vị trí có nhiều dây thần kinh như đầu các chi, bộ phận sinh dục,… thì càng phải tiêm vắc xin phòng dại sớm nhất có thể ngay sau khi bị cắn.

Xem thêm: Bị chó cắn không chích ngừa có sao không?

Sau khi xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết cắn của chó, virus dại nhanh chóng nhân lên tại chỗ và di chuyển dọc theo các dây thần kinh với vận tốc rất nhanh, khoảng 12 - 24mm/ngày, sau đó tấn công trực tiếp lên hệ thần kinh trung ương, làm tổn thương não bộ và rối loạn chức năng của các tế bào thần kinh, gây tử vong nhanh chóng.

Bị chó cắn sau 10 ngày chích ngừa được không?

ĐƯỢC! Bị chó cắn sau 10 ngày vẫn rất cần tiêm vắc xin phòng dại và cần tiêm càng sớm càng tốt.

Nhiều thông tin cho rằng, nếu con chó còn sống và khỏe mạnh 10 - 15 ngày sau khi cắn, có thể kết luận chó không mắc dại và không cần tiêm vắc xin phòng dại sau phơi nhiễm. Tuy nhiên, trên thực tế, có rất nhiều trường hợp sau 10 ngày con chó không có biểu hiện phát bệnh dại và người bị cắn hoàn toàn khỏe mạnh vẫn có thể phát bệnh dại và tử vong sau nhiều năm ủ bệnh.

Điển hình, vào ngày 2/11/2023, một người đàn ông tại Hà Tiên (Kiên Giang) đã lên cơn dại và tử vong sau 1 tháng bị chó nhà cắn vào tay nhưng không tiêm phòng vắc xin (1). Vào tháng 09/2023, một người đàn ông tại huyện Lạc Sơn (Hòa Bình) đã tử vong sau 2 tháng tiếp xúc với virus dại thông qua vết thương hở do cọc tre làm xước tay (2). Một trường hợp khác, một nam thanh niên tại tỉnh Bắc Kạn lên cơn co giật, hoảng loạn sau 1 năm bị chó lạ cắn với tiên lượng xấu, nguy cơ tử vong cao (3). Một trường hợp với tình huống tương tự xảy ra vào tháng 10/2023, một người phụ nữ đã lên cơn dại và tử vong sau tận 2 năm bị chó cắn (4). Và rất nhiều người đã tử vong vì bệnh dại do vết cắn của chó/mèo từ 4-5 năm trước, thậm chí nhiều nạn nhân còn không nhớ mình bị vật nuôi cắn từ lúc nào.

Có thể thấy, bệnh dại vô cùng nguy hiểm, có thời gian ủ bệnh khó xác định, có thể rất nhanh chóng và cũng có thể kéo dài lên đến vài năm, khiến người bị cắn chủ quan, không đi tiêm ngừa vắc xin dại, dẫn đến tử vong sau khi phát bệnh.

Theo BS Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi Hội Truyền nhiễm TP.HCM, không có giới hạn trễ cho việc tiêm vắc xin phòng dại sau phơi nhiễm và cũng không có chống chỉ định cho việc điều trị dự phòng dại sau phơi nhiễm vì dại là bệnh lý truyền nhiễm cực kỳ nguy hiểm với tỷ lệ tử vong khi phát bệnh có thể lên đến 100%. Đối với phần lớn các trường hợp, thời gian ủ bệnh là 1-3 tháng. Người ta cũng ghi nhận trường hợp có thời gian ủ bệnh dài hơn 1 năm.

Do đó, bị chó cắn sau 10 ngày mặc dù không có biểu hiện dại nhưng rất có thể người bị cắn đang trong thời kỳ ủ bệnh, bệnh có thể toàn phát và gây tử vong sau vài tháng, thậm chí vài năm sau khi bị chó cắn.

Xem thêm:

• Bị chó cắn 7 ngày thì tiêm phòng có hiệu quả không?
• Bị chó cắn sau 15 ngày vẫn sống có khả năng mắc bệnh dại không?

Cần làm gì nếu con chó chết sau khi cắn người 10 ngày

Nếu con chó chết sau khi cắn người 10 ngày, tuyệt đối không được chần chừ, cần đến ngay cơ sở y tế để tiêm vắc xin dại càng sớm càng tốt, rất có thể người bị cắn đang ở trong giai đoạn ủ bệnh của dại, nguy cơ lên cơn dại và tử vong rất cao.

Bị chó cắn theo dõi sau bao nhiêu ngày là an toàn

Theo “Hướng dẫn giám sát, phòng chống bệnh dại trên người” số 1622/QĐ-BYT của Bộ Y tế, bị chó cắn theo dõi sau 10 ngày là an toàn. Cụ thể:

Tình trạng vết thươngTình trạng theo dõi chóXử trí Nếu sau khi bị chó cắn với tình trạng vết thương nhẹ, chỉ là vết xước, vết cào, liếm trên da bị tổn thương, niêm mạc. Tại thời điểm cắn người, chó có biểu hiện bình thường. Cần tiêm vắc xin phòng dại ngay Sau 10 ngày theo dõi chó vẫn có tình trạng bình thường Có thể dừng tiêm Nếu sau 10 ngày theo dõi, con chó có tình trạng ốm, xuất hiện triệu chứng dại hoặc mất tích không thể theo dõi Vẫn tiếp tục tiêm đến khi đủ liều theo chỉ định của các bác sĩ Nếu sau khi bị chó cắn với tình trạng vết cắn/cào chảy máu ở vùng xa thần kinh trung ương và tại thời điểm cắn người Tại thời điểm cắn người, chó có biểu hiện bình thường. Cần tiêm vắc xin phòng dại ngay Sau 10 ngày theo dõi chó vẫn có tình trạng bình thường Có thể dừng tiêm Nếu sau 10 ngày theo dõi, con chó có tình trạng ốm, xuất hiện triệu chứng dại hoặc mất tích không thể theo dõi Vẫn tiếp tục tiêm đến khi đủ liều theo chỉ định của các bác sĩ Tại thời điểm cắn người, con chó có tình trạng ốm, xuất hiện triệu chứng dại hoặc mất tích không thể theo dõi Cần tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại ngay. Vết cắn sâu, nhiều vết, gần thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ… hoặc/và vết cắn ở vùng có nhiều dây thần kinh như đầu chi, bộ phận sinh dục,… Bất kể tình trạng con chó Cần tiêm huyết thanh kháng dại và vắc xin phòng dại ngay.

Bị chó cắn sau 10 ngày có thể là thời điểm được đánh giá là đã muộn để tiêm vắc xin phòng dại vì virus dại sau khi xâm nhập vào cơ thể có thể di chuyển dọc theo dây thần kinh với tốc độ 12 - 24mm/ngày. Đối với những vết thương ở vùng gần thần kinh trung ương và các vùng có nhiều dây thần kinh, thời gian di chuyển của virus lên đến thần kinh trung ương rất nhanh sau vài ngày. Tuy nhiên, thời gian này cũng có thể virus chưa xâm nhập lên não bộ. Do đó, khuyến cáo quan trọng nhất là tất cả mọi người khi bị chó, mèo hoặc vật nuôi cắn, cào cần đến cơ sở tiêm chủng gần nhất tiêm vắc xin dại rồi mới theo dõi tình trạng của vật nuôi, không nên chần chừ, trì hoãn.