Trĩ ngoại là một bệnh lý lành tính nhưng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến đường tiêu hóa nếu không được can thiệp kịp thời và đúng cách. Việc điều trị trĩ ngoại sẽ trở nên khó khăn và tốn kém nếu phát hiện bệnh muộn, hoặc chủ quan không đến bệnh viện sớm. Người bệnh thường gặp biến chứng sau bôi thuốc gây loét, nhiễm trùng, hẹp hậu môn.
Theo nghiên cứu của Hội Hậu môn trực tràng học Việt Nam, trĩ chiếm khoảng 35-50% trong tổng số các bệnh về hậu môn trực tràng ở nước ta. Đặc biệt, căn bệnh này ngày càng trẻ hóa, phổ biến ở độ tuổi 30 và những người làm việc văn phòng. Việc hiểu đúng và bệnh trĩ nói chung và trĩ ngoại nói riêng sẽ giúp người dân biết cách phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị kịp thời, hiệu quả từ đó tránh được các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc gây tốn kém tiền bạc - ThS.BS Nguyễn Văn Hậu cho biết.
Trĩ ngoại là gì?
Trĩ ngoại là bệnh trĩ xuất phát từ tĩnh mạch trĩ dưới đường lược, có thể đi kèm với trĩ nội tạo thành trĩ hỗn hợp. Những búi trĩ này có thể đau và chảy máu do tắc mạch và ngứa.
Trĩ ngoại chia thành trĩ ngoại búi (1, 2, 3 búi) hay hết vòng hậu môn.
Nguyên nhân gây bệnh trĩ ngoại
Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh trĩ là bị rặn nhiều lần trong khi đi tiêu, ngồi lâu (nhất là những người làm nghề như IT, văn phòng, lái xe đường dài). Điều này thường do bị táo bón hoặc tiêu chảy nghiêm trọng gây ra. Việc căng thẳng khi đi tiêu làm cản trở máu lưu thông, dẫn đến sự tích tụ máu, gây giãn các mạch ở khu vực hậu môn, từ đó dẫn đến bệnh trĩ.(1)
Bác sĩ Hậu cho biết, bệnh trĩ ngoại có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là độ tuổi từ 18 - 60, trong đó, phụ nữ chiếm tỷ lệ mắc cao hơn nam giới.
Ngoài ra, các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác của bệnh trĩ ngoại còn bao gồm:
- Nâng vật nặng
- Chế độ ăn ít chất xơ
- Hay ăn đồ cay nóng
- Béo phì
- Đứng hoặc ngồi trong thời gian dài
- Thai kỳ
- Cổ chướng
- Do cơ địa
- Uống ít nước
- Chế độ ăn thiếu rau xanh và chất xơ
- Thiếu collagen vùng hậu môn
Triệu chứng của bệnh trĩ ngoại
Các triệu chứng của trĩ ngoại có xu hướng khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số triệu chứng bệnh trĩ ngoại có thể bao gồm:
1. Dấu hiệu trĩ ngoại nhẹ
- Đi ngoài ra máu đỏ tươi.
- Có cảm giác mót rặn, tức ở hậu môn.
- Tình trạng đau rát hậu môn xuất hiện nhiều trong và sau khi đi tiêu hoặc đau rát hậu môn âm ỉ cả ngày, đặc biệt là khi ngồi.
- Đi tiêu thấy búi trĩ sa ra ngoài hậu môn.
- Ngứa xung quanh hậu môn hoặc khu vực trực tràng.
2. Dấu hiệu trĩ ngoại nặng
- Hậu môn xuất hiện các mô trông như thịt thừa.
- Búi trĩ màu đỏ, bên trong chứa nhiều mạch máu.
- Hậu môn luôn nóng rát.
- Búi trĩ phình to, thường có màu xanh tím.
- Búi trĩ huyết khối gây đau đớn và rất dễ bị vỡ khi cọ xát. (2)
Các phương pháp chẩn đoán bệnh trĩ ngoại
1. Chẩn đoán lâm sàng
Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh trĩ ngoại bằng mắt thường và dùng tay sờ vào hậu môn. Nếu hậu môn xuất hiện các búi phồng to màu đỏ sẫm, bên trong chứa cục máu đông với nhiều mạch máu chồng chéo, có lớp da che phủ; Hậu môn ngứa ngáy, nóng rát, đau tức khi đại tiện hoặc đứng, ngồi lâu; Có thể đi ngoài ra máu… bác sĩ có thể kết luận đây là bệnh trĩ ngoại.
2. Xét nghiệm
Nhiều biểu hiện của trĩ ngoại cũng có thể do các bệnh lý khác gây ra như ung thư hậu môn, nứt hậu môn, ung thư đại trực tràng, bệnh viêm ruột (IBD), áp xe quanh hậu môn, mụn thịt… Do đó, bác sĩ cần thăm khám chuyên sâu để có thể chẩn đoán chính xác bệnh.
Bác sĩ có thể sử dụng một loạt các xét nghiệm để xác định sự hiện diện của bệnh trĩ ngoại, chẳng hạn như:
- Nội soi trực tràng
- Nội soi ruột kết
- Nội soi sigmoidoscopy
Các phương pháp điều trị trĩ ngoại
1. Phương pháp nội khoa
- Ăn thực phẩm giàu chất xơ; Ăn nhiều trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt.
- Dùng thuốc bôi hoặc thuốc cải thiện tuần hoàn máu, chẳng hạn như hydrocortisone hoặc kem có chứa thành phần cây phỉ để giảm ngứa, rát.
- Ngâm hậu môn trong nước ấm ngày 2 - 3 lần, mỗi lần từ 10 - 15 phút.
- Tránh vận động nặng, ngồi hoặc đứng lâu.
- Có thể dùng thuốc giảm đau không kê đơn (OTC), chẳng hạn như ibuprofen hoặc acetaminophen, aspirin để giảm đau và khó chịu khi có sự đồng ý của bác sĩ.
- Làm sạch hậu môn sau khi đi tiêu thường xuyên bằng cách dùng khăn ướt hoặc miếng bông để nhẹ nhàng lau.
- Bọc đá lạnh trong một chiếc khăn mềm để chườm hậu môn để giúp giảm tình trạng sưng đau.
- Dùng nước muối ưu trương làm thành cục nước đá - chườm trĩ ngoại tắc mạch
- Ngồi gối khoét lỗ khi làm việc lâu
- Bổ xung thực phẩm giàu collagen - cá hồi, ngừ, rong biển …
- Các loại thuốc làm tăng độ bền thành mạch có giúp cải thiện trĩ ngoại nhưng hiệu quả không thấy rõ như trĩ nội
2. Phương pháp ngoại khoa
- Phẫu thuật cắt trĩ ngoại kinh điển bằng dao Plasma lạnh là nét riêng của BV Tâm Anh - ưu điểm nhiệt độ thấp làm vết thương không bỏng - ít đau - mau lành. Phương pháp này là tạo ra vết thương ở vùng hậu môn, sau vài tuần vết thương sẽ lành hẳn. Phương pháp này thường được áp dụng điều trị cho cả trĩ nội, trĩ ngoại và bệnh nhân có nhiều da thừa hoặc trĩ biến chứng tắc mạch, sa nghẹt. (4)
- Kỹ thuật chăm sóc vết thương hậu môn sau mổ cho từng trường hợp cụ thể giúp mau liền thường và tư vấn ngừa tái phát.
3. Điều trị trĩ ngoại khi mang thai
Phụ nữ mang thai có thể thử nhiều cách chữa trĩ ngoại tại nhà bằng các phương pháp nội khoa được liệt kê ở trên. Tuy nhiên, bạn luôn phải luôn kiểm tra với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc bôi nào để giữ an toàn cho thai kỳ.
Bác sĩ Hậu cho biết, tại Đơn vị Hậu môn - trực tràng, bác sĩ sẽ tư vấn hạn chế dùng thuốc và không thực hiện phẫu thuật đối với người bị trĩ đang mang thai. Thay vào đó, các bác sĩ sẽ sử dụng:
- Thuốc đặt (các loại không ảnh hưởng thai)
- Thuốc bôi tại chỗ (các loại không ảnh hưởng thai)
- Mềm phân không hấp thu
- Chất xơ
- Dụng cụ làm lạnh Cryotherapy (HemoHelp)
- Diếp cá đông dược
- Chiếu plasma lạnh
Biến chứng của bệnh trĩ ngoại
Bác sĩ Hậu cho biết, nếu bệnh trĩ ngoại không được điều trị kịp thời, đúng cách, tình trạng trĩ nặng có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe của người bệnh như:
- Thiếu máu: Một trong những vấn đề thường gặp nhất của bệnh trĩ nói chung là chảy máu hậu môn. Tình trạng chảy máu hậu môn thường xuyên có thể gây thiếu máu, dẫn đến chóng mặt, mệt mỏi, khó tập trung, ảnh hưởng đến năng suất làm việc của người bệnh…
- Trĩ sa nghẹt: Khi búi trĩ thò ra ngoài hậu môn, sưng to, căng đỏ thì người bệnh rất sợ đẩy vào trong vì rất đau. Tình trạng này có thể gây tắc nghẽn mạch máu, dẫn đến biến chứng hoại tử búi trĩ.
- Tắc mạch: Khi tình trạng tắc nghẽn mạch máu xảy ra sẽ rất dễ hình thành cục máu đông bên trong búi trĩ. Biến chứng này không chỉ gây đau đớn mà còn có thể dẫn đến hoại tử.
- Viêm loét, nhiễm trùng: Vì các búi trĩ thò ra bên ngoài hậu môn, bị cọ xát nên rất dễ gây viêm da quanh hậu môn. Khi có loét hoặc hoại tử búi trĩ, vết thương sẽ dễ tiếp xúc với phân và vi trùng dẫn đến nhiễm trùng.
Các phương pháp phòng ngừa bệnh trĩ ngoại
Không có phương pháp phòng ngừa riêng cho bệnh trĩ ngoại, song người dân có thể áp dụng các phương pháp phòng ngừa sau đây cho bệnh trĩ nói chung. Các phương pháp bao gồm:
- Có một chế độ ăn giàu rau xanh và chất xơ (bao gồm có chất xơ tan và xơ không tan).
- Uống đủ nước mỗi ngày.
- Tránh ngồi bồn cầu lâu, tránh rặn khi đại tiện.
- Tránh ăn đồ ăn cay, nóng.
- Tránh uống bia, rượu.
- Tránh ngồi quá lâu, nên đứng dậy đi lại cứ 30 phút một lần.
- Tránh luyện tập, vận động nặng gây áp lực lên vùng hậu môn, trực tràng.
- Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để kích thích nhu động ruột.
- Không nên mặc quần chật gây cọ xát vùng hậu môn.
- Tránh để tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
- Phụ nữ mang thai cần đặc biệt chú ý hơn trong việc ăn uống và sinh hoạt.
- Nên thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt cần đến bệnh viện ngay khi gặp các vấn đề đáng ngờ ở vùng hậu môn.
- Ngồi gối khoét lỗ khi làm việc lâu, lái xe đường dài
- Bổ xung thực phẩm giàu collagen - cá hồi, ngừ, rong biển …
- Tập các bài tập đại tiện (3)
Các câu hỏi thường gặp liên quan đến bệnh trĩ ngoại
1. Trĩ ngoại có tự khỏi không?
Bệnh trĩ ngoại có thể tự khỏi nếu được phát hiện sớm và kịp thời điều chỉnh chế độ ăn uống cũng như thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, nếu trĩ ngoại đã phát triển nặng thì không thể tự chữa khỏi được, thậm chí các phương pháp nội khoa cũng không thể giúp chữa khỏi bệnh mà cần phải can thiệp phẫu thuật. (5)
2. Trĩ ngoại có nguy hiểm không?
Trĩ nói chung và trĩ ngoại nói riêng là một bệnh lý lành tính. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh trĩ có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như hoại tử búi trĩ. Tình trạng hoại tử búi trĩ có thể gây nhiễm trùng lan rộng vùng hậu môn và nhiễm trùng máu, đe dọa đến tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời.
3. Bệnh trĩ ngoại có lây không?
Trĩ nói chung và trĩ ngoại nói riêng không phải là bệnh do các chủng vi khuẩn, virus truyền nhiễm gây ra. Do đó, đây không phải là bệnh lây truyền nên không có khả năng lây nhiễm.
4. Bị trĩ ngoại kiêng ăn gì?
Mắc trĩ ngoại nói riêng và trĩ nói chung thì người bệnh nên kiêng uống rượu bia; ăn quả xanh chát như chuối xanh, ổi xanh; ăn đồ cay nóng như ớt, tiêu…
5. Bệnh trĩ ngoại nên ăn gì?
Những thực phẩm mà người bệnh trĩ ngoại nên ăn để tăng cường bổ sung cho cơ thể: Ăn nhiều rau, thực phẩm giàu sắt, thực phẩm giàu vitamin, xây dựng chế độ ăn khoa học, kết hợp uống nhiều nước.
6. Làm gì để trĩ ngoại không bị tái phát sau khi chữa trị?
Sau khi phẫu thuật, bệnh trĩ ngoại vẫn có thể tái phát nếu người bệnh không chú ý phòng ngừa. Để tránh tái phát trĩ ngoại, bạn nên áp dụng các biện pháp phòng ngừa bệnh trĩ như đã kể ở phần trên.
7. Làm thế nào để ngăn bệnh trĩ ngoại phát triển?
Yếu tố chính để ngăn ngừa bệnh trĩ ngoại phát triển là tránh rặn khi đi tiêu. Nếu bị táo bón nặng, người bệnh có thể dùng thuốc nhuận tràng hoặc bổ sung nhiều chất xơ hơn trong chế độ ăn uống.
Ngoài ra, người bệnh cũng có thể dùng thuốc làm mềm phân để chữa táo bón tạm thời, từ đó có thể giúp hậu môn tránh được áp lực khi đi tiêu.
8. Bệnh trĩ ngoại có chữa được không?
Bệnh trĩ ngoại có thể được chữa khỏi nếu được áp dụng đúng phương pháp điều trị. Để chữa bệnh trĩ ngoại, bạn có thể áp dụng các phương pháp điều trị nội khoa và ngoại khoa như đã nêu ở phần trên.
9. Cắt trĩ ngoại ở đâu an toàn?
Hiện nay có rất nhiều cơ sở cắt trĩ, bao gồm cả bệnh viện và phòng khám, song người bệnh nên đến các cơ sở có bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm để được chẩn đoán và tư vấn hướng điều trị hiệu quả, tránh biến chứng. Đặc biệt, bạn nên ưu tiên đến các bệnh viện có trang thiết bị hiện đại, vì những máy móc khoa học, tiên tiến sẽ hỗ trợ điều trị tốt hơn, rút ngắn thời gian nằm viện, giảm chi phí điều trị và mau lành vết thương.
10. Mổ trĩ ngoại hết bao nhiêu tiền
Tùy vào mức độ trĩ ngoại, phương pháp điều trị và dịch vụ điều trị ở mỗi cơ sở mà việc phẫu thuật trĩ sẽ có các mức giá khác nhau. Để biết chi tiết giá mổ trĩ, người bệnh nên liên hệ trực tiếp tới cơ sở cắt trĩ mà mình muốn đến điều trị để được tư vấn.
Mắc phải bệnh trĩ nội hay trĩ ngoại đều gây ảnh hưởng đến sinh hoạt và sức khỏe về lâu dài. Đặc biệt, biến chứng nghiêm trọng như hoại tử búi trĩ còn có thể đe dọa tính mạng, do đó người bệnh không nên chủ quan, trì hoãn đến bệnh viện thăm khám và điều trị. Đối với những người chưa mắc bệnh trĩ, việc phòng ngừa là hết sức quan trọng. Ngoài chú ý đến việc ăn uống, sinh hoạt thì người dân nên có thói quen thăm khám sức khỏe định kỳ tại bệnh viện để sớm phát hiện các bất thường ở hậu môn, trực tràng nói riêng, cũng như đường tiêu hóa và các cơ quan khác nói chung - Bác sĩ Hậu khuyên.
Bệnh viện Tâm Anh là đơn vị thăm khám và điều trị các bệnh về tiêu hóa uy tín, trong đó có bệnh trĩ ngoại. Với đội ngũ chuyên gia và bác sĩ đầu ngành, giỏi nghề, giàu kinh nghiệm, lại được trang bị hệ thống máy móc, thiết bị y tế hiện đại hàng đầu. Đặc biệt, Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa là nơi đầu tiên ở Đông Nam Á ứng dụng dụng cụ robot cầm tay cơ học kết hợp với hệ thống phẫu thuật nội soi 3D/4K ICG Rubina trong phẫu thuật nội soi điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa đem lại hiệu quả cao và giảm chi phí cho người bệnh.
